- Αβέρωφ
- Εύδρομο θωρηκτό του ελληνικού ναυτικού, που ναυπηγήθηκε στο Λιβόρνο της Ιταλίας τα έτη 1909-11 και αγοράστηκε από την κυβέρνηση Κυρ. Μαυρομιχάλη αντί 22.300.000 δρχ. Για την πληρωμή του ποσού διατέθηκαν περίπου 8.000.000 δρχ. που βρίσκονταν στη διάθεση του Ταμείου Εθνικού Στόλου από κληροδοσία του εθνικού ευεργέτη Γεωργίου Αβέρωφ. Ο τελευταίος όριζε στη διαθήκη του να διατεθεί το 20% της περιουσίας του για τη ναυπήγηση πολεμικού πλοίου, που θα έφερε το όνομά του και θα χρησίμευε και ως Σχολή Δοκίμων. Το υπόλοιπο ποσό πληρώθηκε από τοΔημόσιο Ταμείο.
Τα κύρια χαρακτηριστικά του Α. ήταν: μήκος 131 μ., μέγιστο πλάτος 22 μ., βύθισμα 7,5 μ., εκτόπισμα 10.000 τόνων, δύναμη μηχανών 19.500 ίππων και μέγιστη ταχύτητα 23,5 κόμβοι. Στο Α. οφείλει η Ελλάδα τη ναυτική της επικράτηση κατά τον Α’ Βαλκανικό πόλεμο. Με την κήρυξη του πολέμου, ο ναύαρχος Π. Κουντουριώτης με το Α., που ήταν η ναυαρχίδα του ελληνικού στόλου, έσπευσε να καταλάβει τη Λήμνο, 45 μόλις μίλια από την είσοδο των Δαρδανελίων, με αποτέλεσμα να αποκλειστεί ο τουρκικός στόλος. Παρ’ όλα αυτά, o τουρκικός στόλος κατόρθωσε δύο φορές να βγει από τα Στενά, αλλά και τις δύο αναγκάστηκε να γυρίσει πίσω με πολλές ζημιές (ναυμαχίες της Έλλης και της Λήμνου, 3-12-1912 και 5-1-1913). Κατά τον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο, μετά την υπογραφή της ανακωχής των Μουδανιών, το Α., μαζί με άλλα ελληνικά πολεμικά, πέρασε τα Δαρδανέλια και αγκυροβόλησε μπροστά από τα ανάκτορα του Ντολμά-Μπαξέ στην Κωνσταντινούπολη, όπου έμεινε σε όλη τη διάρκεια της Μικρασιατικής εκστρατείας. Κατά τον B’ Παγκόσμιο πόλεμο υπήρξε και πάλι ναυαρχίδα του ελληνικού στόλου, με ορμητήριο τον κόλπο της Ελευσίνας. Μετά τη γερμανική εισβολή (1941), το Α. κατέφυγε στην Αλεξάνδρεια και από εκεί στη Βομβάη, όπου, μετά από επισκευές, χρησιμοποιήθηκε για την προστασία των συμμαχικών νηοπομπών μεταξύ Βομβάης και Άντεν. Μετά την είσοδο της Ιαπωνίας στον πόλεμο, το Α. έπλευσε προς το Πορτ Σάιντ, όπου και έμεινε έως το καλοκαίρι του 1944. Στις 17 Οκτωβρίου 1944 έπλευσε και πάλι στην Ελλάδα. Έκτοτε παροπλίστηκε και έγινε μουσείο, αρχικά στον Πόρο, τα τελευταία όμως χρόνια μεταφέρθηκε στο Φαληρικό Δέλτα.
Επισκευές στο κατάστρωμα του «Αβέρωφ» μετά τη ναυμαχία της «Έλλης» (φωτ. από έκδ. «100+1 χρόνια Ελλάδα»).
Θερμαστές του «Αβέρωφ» στο κατάστρωμα του θωρηκτού (φωτ. από έκδ. «100+1 χρόνια Ελλάδα»).
Προέλαση του ελληνικού στρατού και είσοδος του «Αβέρωφ» στην Κωνσταντινούπολη (λιθογραφία εποχής).
Το «Αβέρωφ» στην Κωνσταντινούπολη, σε πίνακα του Λυκούργου Κογεβίνα (Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα).
Το «Αβέρωφ» ανάμεσα σε άλλα ελληνικά πλοία, το 1913 (λαϊκή λιθογραφία εποχής).
Το θωρηκτό «Γεώργιος Αβέρωφ», το οποίο συνδέεται περισσότερο από κάθε άλλο πλοίο με τους πολέμους του 1912-13, σε πίνακα του Β. Χατζή, με θέμα τη ναυμαχία της «Έλλης» (Ναυτικό Μουσείο, Πειραιάς).
Dictionary of Greek. 2013.